Wat hebben AI, schone energie en wetten rondom gelijkwaardigheid met elkaar gemeen? Ze zijn allemaal ontstaan door kritisch denken. Vrijwel iedere innovatie begint met het idee ‘dit kan anders dan we het nu doen’. Werknemers die bruikbaar kritisch kunnen denken zijn goud waard. En je kunt kritisch denken heel goed trainen op de werkvloer. Hoe je dat doet, vertellen we je in deze blog.
Kritisch denken in je organisatie: belangrijke 21e eeuwse vaardigheid
Dat kritisch denken belangrijk is, wordt wereldwijd onderstreept. Het is een van de 21e-eeuwse vaardigheden die mensen nodig hebben om succesvol in te kunnen spelen op hun veranderende omgeving. Kritisch denken helpt betere beslissingen te nemen, problemen oplossen, standpunten duidelijk communiceren en onszelf nieuwe dingen te leren. Dat zijn nogal wat voordelen.
Kritisch denken is het objectief analyseren en evalueren van informatie zoals gedachten, meningen, data of sociale situaties. Door kritisch denken kom je tot een goed doordachte aanpak. Als je kritisch denkt kun je alles wat je doet goed onderbouwen en verdedigen. Een ander voordeel van kritisch denken is dat het van je vraagt situaties van meerdere kanten te bekijken. Dat maakt dat je verschillende standpunten leert bevragen en begrijpen.
Kritisch leren denken is een belangrijke voorwaarde voor de toepassing van andere 21e-eeuwse vaardigheden. Veel vragen die je door kritisch denken leert stellen, los je bijvoorbeeld op door creatief denken.
Wat is kritisch denken?
Als je kritisch denken traint, dan focus je je op drie onderdelen:
- Kritische houding
- Denkvermogen
- Reflectievermogen
Het patroon van kritisch denken verloopt als volgt: via een kritische houding durf je allerlei soorten informatie in overweging te nemen en zelf op onderzoek uit te gaan. Via je denkvermogen durf je gedachten te vormen over deze informatie. En via je reflectievermogen beoordeel je hoe goed die gedachten zijn, en hoe toepasbaar de acties zijn die je uit die gedachten haalt.
Deze drie onderdelen van kritisch denken vragen verschillende vaardigheden en trainingen, maar zijn niet los van elkaar te zien. Samen vormen ze de gereedschapskist van een goede kritische denker.
Kritische houding
Een kritische houding is een mentale houding waarbij je openstaat voor verschillende perspectieven en verschillende informatiebronnen. Je hebt een goede kritische houding wanneer je alle soorten informatie in overweging durft te nemen, zonder dat je die bronnen direct voor waar aanneemt.
Een kritische houding zorgt ervoor dat je minder verkeerde aannames doet en weinig misvattingen maakt. Het zorgt ook voor rust in de oordelen die je hebt, omdat je pas oordeelt en handelt na uitgebreid kritisch denken en reflecteren.
Denkvermogen
Iedereen wordt geboren met een bepaald denkvermogen. Maar je denkvermogen is net een spier, die je kunt trainen en dan groeit. Denkvermogen zelf is het vermogen om informatie te verwerken en te begrijpen, en daar logische conclusies uit te trekken. Hoe beter je je best doet om de wereld om je heen te begrijpen, hoe groter je begripskader wordt. En hoe meer verschillende bronnen je gebruikt, hoe breder je kader wordt.
Een belangrijke manier om denkvermogen te trainen is zo veel mogelijk verschillende soorten informatie en standpunten proberen te begrijpen. ‘Laat maar’ komt niet voor in het woordenboek van een kritische denker.
Reflectievermogen
Mensen hebben zeker één ding dat ons onderscheidt van andere dieren: We kunnen niet alleen denken, maar we kunnen ook denken over ons denken. Dat proces noemen we reflecteren. Als je reflecteert, dan denk je kritisch na over je eigen gedachten, gevoelens en ervaringen. Via introspectie kom je tot persoonlijke groei.
Deze vaardigheid is zo belangrijk voor kritisch denken omdat het onmogelijk is om kritisch te zijn op een ander, als je niet kritisch op jezelf kunt zijn. Want alleen door kritisch op jezelf te zijn, kun je de waarde van je eigen kritische blik op een ander goed beoordelen. Reflecteren oefen je dan ook vaak in rollenspellen, in dagboekreflecties en in open gesprekken met anderen.
Waarom is kritisch denken belangrijk?
Goede kritische denkers zijn fantastische probleemoplossers. Mensen die goed zijn in alle onderdelen van kritisch denken kunnen beter omgaan met complexe situaties en onbekende problemen dan mensen die niet getraind zijn in kritisch denken. Kritische denkers leggen goede verbanden tussen verschillende soorten data, feiten en meningen.
Goede kritische denkers ontwikkelen vaak ook meer zelfvertrouwen, omdat ze zeker weten dat hun observaties en meningen goed doordacht zijn. Door trainingen in kritisch denken durven medewerkers zich beter intern te profileren. Door kritisch denken maak je betere aannames en voorkom je denkfouten.
Kan iedereen kritisch leren denken?
Iedereen die kan denken, kan kritisch leren denken. Dus het korte antwoord op de vraag of iedereen kritisch kan leren denken, is ‘ja’. Kritisch denken vraagt wel veel oefening. Je moet kritisch denken toepassen in de praktijk om er echt goed in te worden. Daarom is het belangrijk dat je het trainen van kritisch denken op de werkvloer goed verankert in de praktijk.
Ga eens de uitdaging aan om een bestaande casuïstiek kritisch te bekijken, en te analyseren wat er beter kan. Bekijk bestaand beleid eens kritisch. Of pas kritisch denken toe op een uitdaging in het dagelijks werk. En zorg er ook voor dat er goede vervolgstappen en oplossingen worden bedacht. Want zonder goede vervolgacties verandert kritisch denken in kritiek. En met alleen kritiek kom je als organisatie niet veel verder.
Zo’n hele groep kritisch denkende medewerkers, moet je dat wel willen?
We kunnen kort zijn over de vraag of het belangrijk is om kritisch denken bij iedereen te trainen. Het antwoord is ‘ja’. Want kritisch denken is cruciaal voor het nemen van betere beslissingen en het vinden van effectieve oplossingen voor welk probleem dan ook. In organisaties waarin kritisch denken aangespoord wordt, zie je medewerkers met innovatieve ideeën komen die positief bijdragen aan het functioneren van de organisatie.
Volgzaamheid van medewerkers kan soms leiden tot efficiëntie en conformiteit. Maar dat zijn precies de omstandigheden waaronder kansen worden gemist en niet de beste beslissingen worden genomen. Door open te staan voor ideeën van medewerkers, ontstaat er een hechte band tussen alle lagen van de organisatie. Je innovativiteit neemt toe en zo vergroot je je concurrentiepositie op de arbeidsmarkt en op de markt waarin je opereert.
En, ook belangrijk om te benadrukken: kritisch denken is iets heel anders dan tegendenken. Kritisch zijn om het kritisch zijn, maakt niemand populair. Het is belangrijk om medewerkers te trainen op denkvermogen en op de moed om zich uit te durven spreken, maar ook altijd te benadrukken dat je vervolgens wel goed beslagen ten ijs moet komen. Alleen ‘nee’ roepen zonder uitgewerkte gedachten of een goed alternatief is niet kritisch, dat is onkunde.
Kritisch denken in de praktijk: wereldwijde impact
Er zijn veel voorbeelden van kritische denkers die wereldwijd impact maken. Denk aan de kritische Amerikaanse rechter van het Hooggerechtshof Ruth Bader Ginsburg, die de sociale positie van miljoenen mensen h eeft verbeterd door de wet niet alleen letterlijk, maar ook kritisch te interpreteren. Of de tegendraadse Elon Musk, die met zijn uitvindingen de toekomst van de elektrische auto een enorme impuls heeft gegeven.
Inspiratie: Einde aan de plastic soep door een kritisch denkende tiener
Dicht bij huis vinden we ook mooie voorbeelden van hoe kritisch denken kan leiden tot enorme innovatie. Kijk maar naar de Nederlandse Boyan Slat. Toen hij nog een tiener was, raakte hij gefascineerd door de omvang van het plasticprobleem in oceanen. Hij besloot een manier te vinden om dit probleem op te lossen. In plaats van de traditionele aanpak van het opruimen van de vervuiling, dacht hij kritisch na over hoe het anders kan. Zo kwam hij tot een systeem om de plasticsoep te filteren uit de oceanen door middel van drijvende barrières. Hij is inmiddels bestuursvoorzitter van zijn wereldwijd succesvolle miljoenenbedrijf Ocean Cleanup.
Kritisch denken oefenen: hoe train je kritisch denken?
Kritisch denken is dus van cruciaal belang in organisaties. Het is verstandig om kritisch denken al uitgebreid te trainen in traineeships. Zo laat je vanaf het begin van een carrière als organisatie zien dat je waarde hecht aan kritische denkers. Het trainen van kritisch denken kun je op verschillende manieren doen. Het is belangrijk dat trainees de ruimte krijgen om hun kritische denkvermogen zowel voor zichzelf, als in groepswerkvormen en toegepaste werkvormen op de werkvloer kunnen oefenen.
Laat trainees elkaar bevragen op hun mening. Organiseer debatten. Maak realistische opdrachten waarin organisatorisch complexe puzzels zijn opgenomen. Organiseer rollenspellen waarin kritisch denken vereist is, zoals het oplossen van conflicten of het nemen van lastige beslissingen. Of maak gebruik van boeiende spelvormen.
Laat kritisch denken trainen door Buro Heron
Zeker weten dat kritisch denken op de juiste manier verankerd zit in je traineeship? Laat kritisch denken dan trainen door de trainers van Buro Heron. We zorgen ervoor dat de trainingen effectief zijn en aansluiten op de dagelijkse praktijk van trainees. We kunnen zowel gekaderde werkvormen ontwikkelen, als hele traineeships ontwerpen. Meer horen over de mogelijkheden? Neem contact met ons op.
Volg Buro Heron
Inspiratie
7 Valkuilen in werken op afstand en hoe om te zetten in succesfactoren24 april 2024 - 14:32
Onboarding – de sleutel tot succes12 december 2023 - 20:14
Train kritisch denken op de werkvloer18 april 2023 - 17:48